has abstract
| - Abauntz historiaurreko aztarnategia da, Ultzamako Arraitz herrian dagoena. Pirinioen hegoaldean dagoen solutrear aztarnategi bakarra den arren, magdaleniar eta aziliar aztarnak ere topatu zituzten bertan. Leizean, hainbat indusketa arkeologiko burutu ditu Zaragozako unibertsitateko irakaslea den Pilar Utrillak. Haietan, 1993an eta 1994an, grabaketak zituzten hainbat harri topatu zituzten. Erradiokarbonoz datatu eta kalibratu ondoan ondorioztatu zuten markek 13.660 urte zituztela. Marka horiek mapa bat osa zezaketen (Europako zaharrena izanen litzatekeena, hortaz), aurrean dagoen San Gregorio mendiarena hain zuzen. Izan ere, ibaia, ibaiadarrak, lautada eta abar izan daitezkeen irudiak agertzen baitira. Hala argitaratu zuen Utrillak behintzat Journal of Human Evolution aldizkarian. Euskal mitologiaren arabera, kobazuloa bizileku bezala erabiltzen zuten lamiek, eta ahozko tradizioak honako kondaira transkribatzen du:
|